Tat ke shabd roop

Tat ke shabd roop {तत् (वह) के शब्द रूप}

‘तत्’ शब्द का अर्थ होता है ‘वह’ (He) अर्थात् ‘तत्’ शब्द का प्रयोग हम किसी भी सर्वनाम शब्द के स्थान पर कर सकते है | ‘तत्’ एक सर्वनाम शब्द है | इस (Tat ke shabd roop) शब्द के ‘शब्द रूप’ तीनों लिंगों में बनते हैं तथा पुल्लिंग व नपुंसकलिंग के शब्द रूपों में प्रथमा व द्वितीया विभक्ति अलग है अन्य सभी विभक्तियों में शब्द रूप एक समान है |

तत् (वह) पुल्लिंग (Tat ke shabd roop)

विभक्ति       एकवचनम्      द्विवचनम्       बहुवचनम्

प्रथमा          स:                    तौ                  ते

द्वितीया        तम्                   तौ                 तान्

तृतीया         तेन                   ताभ्याम्           तै:

चतुर्थी          तस्मै                 ताभ्याम्           तेभ्य:

पञ्चमी          तस्मात्             ताभ्याम्           तेभ्य:

षष्ठी             तस्य                तयो:                तेषाम्

सप्तमी        तस्मिन्             तयो:                तेषु

तत् (वह) स्त्रीलिंग

विभक्ति     एकवचनम्      द्विवचनम्       बहुवचनम्

प्रथमा            सा                    ते                ता:

द्वितीया          ताम्                  ते                ता:

तृतीया           तया                  ताभ्याम्        ताभिः

चतुर्थी            तस्यै                  ताभ्याम्       ताभ्य:

पञ्चमी           तस्या:                ताभ्याम्        ताभ्य:

षष्ठी               तस्या:                तयो:           तासाम्

सप्तमी          तस्याम्              तयो:           तासु

तत् (वह) नपुंसकलिंग

विभक्ति      एकवचनम्      द्विवचनम्       बहुवचनम्

प्रथमा            तत्                   ते                तानि

द्वितीया          तत्                   ते                तानि

तृतीया           तेन                   ताभ्याम्        तै:

चतुर्थी            तस्मै                 ताभ्याम्        तेभ्य:

पञ्चमी            तस्मात्             ताभ्याम्        तेभ्य:

षष्ठी               तस्य                 तयो:           तेषाम्

सप्तमी          तस्मिन्              तयो:           तेषु

नपुंसकलिंग में तृतीया विभक्ति से सप्तमी विभक्ति तक पुल्लिंग के समान ही किम् के शब्द रूप बनते है |

अतिलघु उत्तरीय प्रश्न –

प्रश्न :-  वह विद्यालय जाती है |

उत्तर – सा विद्यालयं गच्छति |

प्रश्न :-  वह विद्यालय जाता है |

उत्तर –  स: विद्यालयं गच्छति |

प्रश्न :-  उसका नाम क्या है ?

उत्तर – तस्य नाम किम् अस्ति ?

तस्या: नाम किम् अस्ति ? (स्त्रीलिंग)

प्रश्न :-  उससे पत्ते गिरते हैं |

उत्तर – तस्मात् पत्राणि पतन्ति |

प्रश्न :-   वे फल मिठ्ठे हैं |

उत्तर – तानि फलानि  मधुराणि सन्ति |

1 thought on “Tat ke shabd roop”

Leave a Comment